The Man, The Management, The Machines.
เทตซึโอะ ซากิยะ เขียน
ธนิต ธรรมสุคติ แปล จากต้นฉบับ Updated paperback Edition 1987
สงวนลิขสิทธิ์
โซอิจิโร ฮอนด้า
ปูชนียบุคคลที่โลกยานยนต์ต้องจารึก
อัจฉริยบุคคลผู้ก่อตั้ง...และวางรากฐานความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ให้กับ "บริษัท ฮอนด้า มอเตอร์ จำกัด" เป็นชาวญี่ปุ่นคนแรกที่ได้รับเกียรติยศอันสูงส่ง ให้เป็นสมาชิกทำเนียบ "ปูชนียบุคคลยานยนต์โลก" (AUTOMOTIVE HALL OF FAME) อย่างเป็นทางการในวันที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2532
นับตั้งแต่หนังสือเรื่องนี้ได้รับการจัดพิมพ์ในปี 1982 บริษัทฮอนด้า มอเตอร์ได้บรรลุซึ่งความก้าวหน้าอย่างใหญ่หลวงและความสำเร็จอย่างมากในกิจกรรมนานาชาติ ดังนั้น ผมจึงถือโอกาสนี้ที่จะสรุปการพัฒนาการใหญ่ ๆ ของช่วงเวลาหลังจากนั้นไว้
เทตซึโอะ ซากิยะ
ฮอนด้า มอเตอร์เริ่มต้นโดยการผลิตจักรยานยนต์และบัดนี้ได้กลายเป็นผู้ผลิตจักรยานยนต์รายใหญ่ที่สุดในโลก ถึงจะอย่างนี้ก็ตาม ในระยะหลัง ๆ นี้รถยนต์ต่างหากที่ครองส่วนแบ่งส่วนใหญ่ของยอดขายทั้งหมดของบริษัท การเพิ่มอย่างยิ่งยวดก็เกิดขึ้นในสิ่งที่ทางบริษัทเรียกว่า "ผลิตภัณฑ์กำลัง" ซึ่งได้แก่ เครื่องตัดหญ้า เครื่องกำจัดหิมะ เครื่องเรือติดท้าย เครื่องกำเนิดไฟฟ้าขนาดเล็ก และเครื่องสูบน้ำ ซึ่งตรงกันข้ามกับยอดขายจักรยานยนต์ที่ลดลงเมื่อเร็ว ๆ นี้เนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ไม่ดี จักรยานยนต์ รถยนต์และผลิตภัณฑ์กำลัง ทั้งหมดนี้ของฮอนด้า มอเตอร์ ใช้เครื่องยนต์ที่บริษัทเองเป็นผู้ผลิต จึงทำให้บริษัทกลายเป็นผู้ผลิตเครื่องยนต์รายใหญ่ที่สุดของโลกเมื่อคิดจากปริมาณการผลิต
รายงานประจำปีฉบับล่าสุด ครอบคลุมระยะเวลาสิบสองเดือนจนสิ้นสุดในเดือนกุมภาพันธ์ 1987 แสดงว่า รายรับรวมของฮอนด้า มอเตอร์เป็นเงิน 2,868,705 ล้านเยน โดยมาจากการขายรถยนต์ 1,998,421 ล้านเยน หรือ 69.7 เปอร์เซ็นต์ของรายรับรวมจากการขายจักรยานยนต์ 201,815 ล้านเยน หรือ 10.5 เปอร์เซ็นต์ จากการขายผลิตภัณฑ์กำลัง 163,803 ล้านเยน หรือ 5.7 เปอร์เซ็นต์ และจากการขายอะไหล่และอื่น ๆ อีก 404,266 ล้านเยน หรือ 14.1 เปอร์เซ็นต์
กุญแจสำคัญดอกหนึ่งสู่กลวิธีใหม่ระดับนานาชาติของฮอนด้า มอเตอร์คือการก่อสร้างโรงงานผลิตรถยนต์ในรัฐโอไฮโอ สหรัฐอเมริกาเสร็จเรียบร้อย เพราะฉะนั้น เราจึงควรกล่าวอย่างสั้น ๆ ถึงเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่นำไปสู่เรื่องนี้
เกือบสองทศวรรษที่แล้ว ฮอนด้า มอเตอร์ ได้พัฒนารถยนต์นั่งขนาดจิ๋วรุ่น N-600 (ใช้เครื่องยนต์ 600 ซีซี.) ขึ้นมาจากรถยนต์ที่เป็นที่นิยม รุ่น N-300 รถรุ่น N-600 ส่งออกเป็นครั้งแรกไปยังฮาวายในปี 1969 และส่งไปยังผืนแผ่นดินใหญ่ของสหรัฐฯ ในปีถัดมา รถรุ่นนี้ได้รับการจัดจำหน่ายโดยบริษัทอเมริกัน ฮอนด้า มอเตอร์ อันเป็นบริษัทสาขาที่ฮอนด้า มอเตอร์ถือหุ้นอยู่ทั้งหมด รถยนต์เหล่านี้ได้รับการขายผ่ายเครือข่ายผู้ขายจักรยานยนต์ ซึ่งได้รับการจัดตั้งขึ้นหลายปีก่อนหน้านั้น
ในปี 1973 รถขนาดเล็กรุ่นแรกของฮอนด้าคือ ฮอนด้า ซีวิค ใช้เครื่องยนต์ขนาด 1,200 ซีซี. และ 1,500 ซีซี. ได้รับการส่งออกไปยังสหรัฐฯ การประเดิมขายรถรุ่นซีวิตในสหรัฐน ตรงกับวิกฤติการณ์น้ำมันครั้งที่หนึ่ง ซึ่งทำให้คนอเมริกันซื้อรถขนาดเล็กประหยัดน้ำมันกันมากขึ้น รถรุ่นซีวิตดึงดูดความสนใจได้มากและได้รับการจัดอันดับเป็นรถที่ประหยัดน้ำมันเชื้อเพลิงมากที่สุด โดยสำนักงานปกป้องสิ่งแวดล้อมสหรัฐน เป็นเวลาสี่ปีติดต่อกันนับตั้งแต่ปี 1974
ในราว ๆ ช่วงนั้น ฮอนด้า มอเตอร์ก็พัฒนาระบบเครื่องยนต์ที่สร้างมลภาวะต่ำ ซึ่งมีชื่อ CVCC (Compound Vortex Controlled Combustion) ซึ่งสามารถลดการปล่อยไอเสียที่เป็นพิษลงได้โดยไม่ต้องใช้ตัวคะตะไลสต์มาทำปฏิกิริยาด้วยการใช้ระบบนี้บริษัทจึงกลายเป็นผู้ผลิตรถยนต์รายแรกที่ผ่านมาตรฐานปี 1975 อันเข้มงวดที่กำหนดไว้โดยกฏหมายอากาศสะอาดของสหรัฐฯ ผู้ผลิตรถยนต์รายอื่น ๆ เช่น เจเนอรัล มอเตอร์ส์, ฟอร์ด, โตโยต้าและนิสสัน ใช้ตัวคะตะไลสต์ช่วยซึ่งเป็นข้อเสียอันสำคัญเพราะเพื่อมิให้เครื่องยนต์ร้อนเกินไปจึงจำเป็นต้องใช้เฉพาะน้ำมันที่ไม่มีสารตะกั่วผสม ในสหรัฐฯ ในช่วงนั้น การจำหน่ายน้ำมันเชื้อเพลิงที่ไม่มีสารตะกั่วอยู่นั้นยังไม่ทั่วถึง จึงทำให้บรรดารถยนต์ที่ใช้คะตะไลสต์ต้องพึ่งพาสถานีบริการน้ำมันได้เพียงไม่กี่แห่ง เจ้าของรถยนต์ฮอนด้า ซีวิค ที่ใช้เครื่องยนต์ CVCC กลับสามารถใช้น้ำมันที่ไม่มีสารตะกั่วและมีสารตะกั่วได้ การขาดแคลนน้ำมันปราศจากสารตะกั่วมีอยู่เพียงประมาณหนึ่งปี แต่ก็เป็นผลให้เกิดความสำเร็จใหญ่หลวงแก่รถฮอนด้า ซีวิค
ถัดจากรถรุ่นซีวิคก็เป็นรุ่น แอคคอร์ด ที่หรูหรากว่าในปี 1976 และรุ่น พรีลูด ที่โฉบเฉี่ยวในปี 1978 ในเวลาไม่นานรถทั้งสองรุ่นนี้ก็ออกสู่ตลาดสหรัฐฯ ในช่วงเวลาหลายปีหลังวิกฤติการณ์น้ำมัน การติดป้ายบอกราคาถูก ๆ ไม่ใช่จุดขายสำคัญของรถยนต์ญี่ปุ่นในสหรัฐฯ อีกต่อไป โปรแกรมรถยนต์นานาชาติของสถาบันเทคโนโลยีแห่งรัฐแมสซาชูเซตส์ (MIT) รายงานว่า "ยุค (ของยานพาหนะญี่ปุ่น) หลังจากนั้น คือราว ๆ ปี 1973 ได้เลิกการเน้นเรื่องราคาต่ำ และได้แปลงความได้เปรียบด้านต้นทุนการผลิต บวกกับฝีมือที่ดีขึ้นในการออกแบบและตกแต่งรถยนต์ให้เป็นภาพพจน์ของคุณภาพที่ดี ถึงแม้จะยังขายในฐานะที่เป็นรถแบบประหยัดอยู่ รถยนต์ญี่ปุ่นก็มีภาพพจน์ว่าเป็นรถที่ได้รับการผลิตอย่างมีฝีมือและมีความหรูหราอยู่ในรถยนต์ขนาดเล็ก"
เช่น ฮอนด้า แอคคอร์ด ได้รับการออกแบบเป็นรถขนาดเล็กที่มีภาพของความมีฝีมือในการผลิต และคุณภาพของรถแอคคอร์ดทำให้ได้รับชื่อเสียงสูงส่งในอเมริกา
บริษัทอเมริกัน ฮอนด้า มอเตอร์ ไม่สามารถตั้งข่ายงานเอเยนต์ที่ขายรถยนต์ฮอนด้าแต่ยี่ห้อเดียวได้เมื่อทางบริษัทขายแต่รถฮอนด้า ซีวิตเท่านั้น แต่เมื่อมีรถแอคคอร์ดและพรีลูดด้วย เอเยนต์หลายรายทั่วสหรัฐฯ ได้กลายเป็นเอเยนต์ขายรถยนต์ฮอนด้าเพียงยี่ห้อเดียวด้วยความยินดี
ในขณะที่การส่งออกรถยนต์ที่ประกอบเสร็จสมบูรณ์เป็นคันจากญี่ปุ่น เป็นวิธีการที่สำคัญอย่างหนึ่งในกลวิธีระดับนานาชาติของฮอนด้า มอเตอร์ อีกวิธีการเป็นการผลิตรถยนต์นอกประเทศญี่ปุ่น คือในประเทศที่เป็นตลาดใหญ่ หลักการนี้เรียกกันว่า "การเข้าสู่ท้องถิ่น" และประกอบด้วย "การใช้คนท้องถิ่น" ซึ่งหมายถึงการว่าจ้างคนท้องถิ่นและแต่งตั้งคนท้องถิ่นให้รับตำแหน่งสำคัญ ๆ , "การผลิตสินค้าสำหรับท้องถิ่น" ซึ่งหมายถึงการปรับสินค้าให้ตรงกับความต้องการของท้องถิ่นและปรับปริมาณสินค้าตรงตามความต้องการของผู้บริโภคในท้องถิ่น "การใช้เงินในท้องถิ่น" ซึ่งหมายถึงการใช้เงินกำไรลงทุนในท้องถิ่นให้มากที่สุด, และ "การใช้ชิ้นส่วนที่ผลิตในท้องถิ่น" ทันทีหลังจากจัดตั้งข่ายงานเอเยนต์ขายรถยนต์ฮอนด้าแต่ผู้เดียวขึ้นในสหรัฐฯ เรียบร้อย ฮอนด้า มอเตอร์ก็ตัดสินใจที่จะผลิตรถยนต์ที่สหรัฐฯ ความสำคัญอยู่ที่ว่าการตัดสินใจเช่นนั้นมีขึ้นก่อนที่ความขัดแย้งทางการค้าระหว่างญี่ปุ่นและสหรัฐฯ จะเกิดขึ้น
ในเดือนมีนาคม 1978 บริษัทฮอนด้าออฟอเมริกาเมนูแฟกเจอริง ได้รับการก่อตั้งขึ้นที่เมืองแมรีสวิลล์ รัฐโอไฮโอ โดยบริษัทฮอนด้า มอเตอร์และบริษัทอเมริกันฮอนด้า มอเตอร์ร่วมกันลงทุน ซึ่งเป็นการเปิดทางให้มีการก่อสร้างโรงงานผลิตจักรยานยนต์เป็นโรงงานแรก และโรงงานผลิตรถยนต์เป็นโรงงานถัดไป คาซุโอะ นากางาวะ ประธานผู้ก่อตั้งบริษัทฮอนด้าอเมริกา ต้องการบริหารบริษัท อย่างบริษัทอเมริกันบริษัทหนึ่งซึ่งเป็นอิสระจากข้อห้ามทั้งปวง ดังนั้นเขาจึงขอให้ทางการรัฐโอไฮโอปฏิบัติกับบริษัทของเขาอย่างเดียวกับบริษัทอื่น ๆ เจมส์ เอ. โรดส์ ผู้ว่าการรัฐโอไฮโฮในขณะนั้น กล่าวว่า นากางาวะไม่แสวงหาข้อได้เปรียบใด ๆ จากรัฐเลย เช่นในเรื่องความช่วยเหลือทางการเงิน
ฮอนด้าเลือกรัฐโอไฮโอเนื่องจากปัจจัยหลายอย่างรวมกัน-ระบบการขนส่งที่ดี อยู่ไม่ห่างจากผู้จัดส่งชิ้นส่วนรถยนต์และมีคนงานที่มีคุณภาพ เมื่อโซอิจิโร ฮอนด้า ผู้ก่อตั้งฮอนด้า มอเตอร์ ถูกถามในการแถลงข่าวที่ท่าอากาศยานแห่งหนึ่งว่าทำไมจึงเลือกรัฐโอไฮโอ เขาก็ตอบตลก ๆ ว่า "เป็นเพราะพระเจ้าชี้แนะ" เป็นความจริงที่คนในรัฐโอไฮโอส่วนใหญ่เคร่งศาสนาและขยันขันแข็งมาก โซอิจิโร อิริมาจิริ ซึ่งดำรงตำแหน่งประธานฮอนด้าออฟอเมริกาเมื่อเดือนมิถุนายน 1984 กล่าวว่าสิ่งที่น่าชื่นใจที่สุดในการดำเนินงานของบริษัทของเขา คือเขาสามารถว่าจ้างคนเก่ง ๆ ได้
พิธีการเพื่อเริ่มการผลิตรถยนต์โดยฮอนด้าออฟอเมริกามีขึ้นในเดือนพฤศจิกายน 1982 และรถยนต์คันแรกที่ออกจากสายการผลิต พร้อมทั้งป้ายทะเบียน '"USA 001" ยังคงโชว์อยู่ในล็อบบี้ของโรงงาน นี่เป็นรถยนต์คันแรกที่บริษัทรถยนต์ญี่ปุ่นผลิตในสหรัฐฯ
