The Man, The Management, The Machines.
เทตซึโอะ ซากิยะ เขียน
ธนิต ธรรมสุคติ แปล จากต้นฉบับ Updated paperback Edition 1987
สงวนลิขสิทธิ์
โซอิจิโร ฮอนด้า
ปูชนียบุคคลที่โลกยานยนต์ต้องจารึก
อัจฉริยบุคคลผู้ก่อตั้ง…และวางรากฐานความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ให้กับ “บริษัท ฮอนด้า มอเตอร์ จำกัด” เป็นชาวญี่ปุ่นคนแรกที่ได้รับเกียรติยศอันสูงส่ง ให้เป็นสมาชิกทำเนียบ “ปูชนียบุคคลยานยนต์โลก” (AUTOMOTIVE HALL OF FAME) อย่างเป็นทางการในวันที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2532
ในปี 1966 ขนาดเครื่องยนต์ของรถฟอร์มูลาวันเพิ่มขึ้นเป็น 3,000 ซีซี. และฮอนด้า มอเตอร์ก็ผลิตอาร์เอ-273 ขึ้นมา แม้ว่าเครื่องยนต์ที่มีกำลังแรงม้า 400 แรงม้าจะไม่เป็นรองใคร แต่น้ำหนักรถ 740 กิโลกรัมนั้นเกินน้ำหนักขั้นต่ำสุดที่กำหนดไว้ 500 กิโลกรัม ความหนักของเครื่องยนต์ใหม่นี้เป็นผลเสียต่อเครื่องยนต์อันทรงพลัง เนื่องจากความล่าช้าในการพัฒนา รถรุ่นอาร์เอ-273 จึงได้แข่งในอิตาเลียน กรังด์ปรีซืในวันที่ 4 กันยายน เห็นได้ชัดว่าเป็นเพราะน้ำหนักรถมากไป ยางเส้นหนึ่งจึงระเบิดและรถก็เผ่นข้ามราวกั้นขอบสนามแข่ง พุ่งเข้าชนต้นไม้และเสียหายยับเยิน กินเธอร์กระดูกหักแต่อาการไม่สาหัส ระหว่างเวลาที่เหลือของฤดูการแข่งขัน ทีมฮอนด้า มอเตอร์เข้าแข่งในยู.เอส. กรังด์ปรีซ์และเม็กซิกัน กรังด์ปรีซ์ แต่ไม่ได้ชัยชนะเลย สัญญาของกินเธอร์และบัคแฮมหมด จึงแยกตัวไปเมื่อหมดฤดูการแข่งขัน
-จอห์น เซอร์ทีสนักแข่งจักรยานยนต์ชาวอังกฤษผันมาเป็นนักแข่งรถมือหนึ่งของเฟอร์รารีก่อนจะมาขับเอฟ-วันให้กับที่ฮอนด้า
สำหรับการแข่งขันกรังด์ปรีซ์ปี 1967 ฮอนด้า มอเตอร์ทำสัญญาว่าจ้าง จอห์น เซอร์ทีส นักแข่งรถมือเยี่ยมชาวอังกฤษ เขาเป็นลูกชายนักแข่งจักรยานยนต์ เติบโตมาท่ามกลางเครื่องยนต์และการแข่งรถ ตอนแรกเขามีชื่อเป็นนักแข่งจักรยานยนต์ และจึงมาเป็นนักแข่งรถยนต์ในปี 1963 เขาได้รับการจ้างเป็นนักแข่งรถมือหนึ่งของเฟอร์รารี ระหว่างการแข่งรถสปอร์ตในคานาดาปี 1965 เขาได้รับบาดเจ็บหนักและการที่เขากลับมาแข่งรถได้อีกนี้หลายคนว่าเป็นปาฏิหาริย์ทีเดียว จนถึงตอนนั้นเขาเป็นนักแข่งรถที่เก่งที่สุดและแกร่งที่สุดที่ฮอนด้า มอเตอร์เคยว่าจ้าง
ในการปรากฏตัวครั้งแรกที่อัฟริกาใต้ กรังด์ปรีซ์ในวันที่ 2 มกราคม “ชายผู้ที่ไว้ใจได้” อย่างที่เพื่อนร่วมทีมเรียกเขานั้นสามารถเข้าเส้นชัยเป็นที่สาม แต่รถอาร์เอ-273 ที่ได้รับการปรับปรุงแล้วก็ยังหนักมากและไม่ได้ชัยชนะอีกเลยในการแข่งขันครั้งหลัง ๆ ทั้ง ๆ ที่เซอร์ทีสฝีมือร้ายกาจ จากนั้นฮอนด้า มอเตอร์ก็ส่งรถอาร์เอ-300 เข้าแข่งในอิตาเลียน กรังด์ปรีซ์ที่เมืองมอนซาเมื่อวันที่ 10 กันยายนโดยแข่งกันในสนามยาว 5.75 กิโลเมตร รวมทั้งสิ้น 68 รอบ รถคันนี้กำลังไม่ดีเท่ารุ่นก่อนหน้านี้แต่ก็เบากว่าถึง 130 กิโลกรัม ในการแข่งขันครั้งนี้ เซอร์ทีสต้องขับเคี่ยวกับนักแข่งต่าง ๆ เช่นแจ๊ค แบรบแฮม และจิม คล้าร์ค. รถของจิม คล้าร์คนำหน้ามาจนกระทั่งรอบที่ 12 เมื่อยางแบนไปเส้นหนึ่ง จึงตามหลังคันอื่นอยู่หนึ่งรอบ คล้าร์คพยายามเป็นบ้าเป็นหลังที่จะตามให้ทัน และในรอบสุดท้าย รถสามคันสู้กันอย่างถึงพริกถึงขิง เนื่องจากพยายามตามให้ทันสองคันที่นำอยู่ รถของคล้าร์คจึงน้ำมันหมด ทำให้แบรบแฮมนำหน้าไป คนดูพากันยืนใจหายใจคว่ำขณะที่แบรบแฮมกับเซอร์ทีสพารถเข้าใกล้เส้นชัย และแล้วแบรบแฮมก็สังเกตเห็นทางน้ำมันที่ข้างหน้า และในช่วงการลังเลใจเพียงเสี้ยววินาทีเท่านั้น จึงทำให้เซอร์ทีสขึ้นหน้าไป จนชนะแบรบแฮมเพียง 0.2 วินาที
-รถอาร์เอ-301 รถแข่งคันสุดท้ายที่ฮอนด้า มอเตอร์ผลิตก่อนการแข่งขันที่ฝรั่งเศส ซึ่งคนขับคือ ชาลสเสอร์ ต้องเสียชีวิตในปี 1968
ตอนต้นฤดูร้อนปีนั้น คุเมะกำลังออกแบบเครื่องยนต์ใหม่อยู่ในลอนดอน ในตอนนั้น รถอาร์เอ-301 กำลังได้รับการพัฒนามาแทนที่อาร์เอ-300 ที่แผนกวิจัยและพัฒนาใกล้กับกรุงโตเกียว เครื่องยนต์ที่คุเมะออกแบบนั้นจะมาแทนอาร์เอ-301 เมื่อออกแบบเครื่องยนต์ใหม่เสร็จ เขาก็กลับญี่ปุ่นในตอนปลายฤดูร้อน เครื่องยนต์ฟอร์มูลาวันและฟอร์มูลาทูทั้งหมดของฮอนด้า มอเตอร์ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยน้ำ เครื่องยนต์ที่คุเมะออกแบบที่ลอนดอนก็เช่นกัน ระหว่างนั้นโซอิชิโร ฮอนด้ากำลังพยายามพัฒนาเครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยอากาศ ซึ่งตรงข้ามกับทฤษฎีที่เชื่อถือกันอยู่และสามัญสำนักเพราะเครื่องยนต์รถยนต์เกือบทั้งหมดระบายความร้อนด้วยน้ำ ฮอนด้าสั่งคุเมะให้ยกเลิกที่ออกแบบไปแล้วและให้เริ่มออกแบบเครื่องยนต์ใช้อากาศระบายความร้อน
ที่แผนกวิจัยและพัฒนา พวกวิศวกรชอบเครื่องที่ระบายความร้อนด้วยน้ำเพราะคิดว่าปัญหาเรื่องการระบายความร้อนของเครื่องยนต์ที่ใช้กับรถแข่งกรังด์ปรีซ์นั้นจะแก้ไขได้ก็ด้วยวิธีนี้เท่านั้น พวกนี้ยังรู้สึกอย่างแรงว่าเครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยน้ำนั้นเหมาะสำหรับรถนั่งที่จะผลิตกันจำนวนมาก ๆ ยิ่งกว่าเครื่องยนต์ที่ใช้อากาศระบายความร้อนซึ่งเครื่องยนต์ที่ใช้น้ำระบายความร้อนเสียงดังน้อยกว่าและสั่นสะเทือนน้อยกว่า และให้ความร้อนภายในรถได้ดีกว่า อย่างไรก็ตาม มีเหตุผลหลักอยู่อย่างหนึ่งที่ทำให้พวกวิศวกรชอบเครื่องยนต์ที่ใช้น้ำระบายความร้อน-นั่นก็คือปัญหาการควบคุมไอเสีย หมอกผสมไอเสียนั้นถือกันว่าเป็นปัญหาร้ายแรงของเมืองลอสแองเจลีสมาตั้งแต่ปี 1940
ในปี 1955 ดร.ฮาเกน ชมิดท์แห่งแคลิฟอร์เนีย อินสติตูทอ็อฟเทคโนโลยี ค้นพบว่าหมอกผสมไอเสียเกิดจากปฏิกิริยาทางโฟโตเคมีของไนโตรเจนอ๊อกไซด์และไฮโดรคาร์บอน หมอกชนิดนี้บางครั้งก็เรียกว่า “โฟโตเคมิคัล สม็อก” นี่เองทำให้มีพระราชบัญญัติอากาศสะอาดในสหรัฐในปี 1963 ซึ่งได้รับการแก้ไขเพิ่มเติมในปี 1970 ให้ควบคุมการระบายไอเสียของรถยนต์อย่างเข้มงวด
ที่แผนวิจัยและพัฒนาของฮอนด้าห้องปฏิบัติการวิจัยมลภาวะทางอากาศได้รับการจัดตั้งขึ้นเพื่อศึกษาปัญหาของการลดการปล่อยก๊าซอันตรายออกมา คนที่ดังที่สุดในเรื่องนี้คือ ทาซุกุ ดะเตะ วิศวกรเริ่มคิดว่าเพื่อที่จะทำให้ไอเสียให้สะอาดโดยเร็ว จึงน่าจะใช้เครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยน้ำเพราะดูแลให้อุณหภูมิของเครื่องยนต์คงที่ได้ง่ายกว่า ความขัดแย้งอย่างขมขื่นระหว่างวิศวกรและฮอนด้าจึงเกิดขึ้น ฮอนด้าชอบพูดกับวิศวรว่า “ระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง พลเอกรอมเมลของเยอรมันเอาชนะกองทัพอังกฤษในทะเลทรายในอัฟริกาตอนเหนือได้ ด้วยเหตุผลง่าย ๆ ว่าไม่มีน้ำในทะเลทราย ดังนั้นพวกเยอรมันจึงใช้เครื่องยนต์ของโฟล์คสวาเก้นที่ระบายความร้อนด้วยอากาสมาติดกับยานต่าง ๆ ของทหาร” นักประวัติศาสตร์อาจจะเถียงฮอนด้าในเรื่องการตีความการสู้รบครั้งนั้นได้ แต่การวิเคราะห์ทางวิชาการของเขาเข้าท่า
“เครื่องยนต์ที่ว่าใช้น้ำระบายอากาศนั้นที่จริงก็คือเครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยอากาศซึ่งใช้น้ำเป็นตัวกลาง เลิกคิดเรื่องระบายความร้อนด้วยน้ำได้แล้ว มันซับซ้อนและยุ่งยาก”
ทาเกะโอะ ฟูจิซาวะเคยพูดไว้ว่า “ในเมื่อผมรับผิดชอบทั้งหมดในการบริหารบริษัทถ้ามีใครมาถามว่าใครบริหารบริษัท ผมก็จะตอบไปว่าผมเอง แต่คุณฮอนด้าเป็นประธานบริษัท เขาก็เหมือนกับดวงอาทิตย์ คือสว่างสดใสและใหญ่โต” ในอดีตนั้น พวกวิศวกรจะทำตามฮอนด้าเหมือนกับว่าเขาเป็นเทพเจ้า แต่ขณะนี้ความคิดเห็นของพวกนี้เริ่มสับสน ที่แผนกวิจัยและพัฒนา คุเมะได้ออกแบบสิ่งที่เขารู้สึกว่าจะเป็นเครื่องยนต์ที่แข็งแกร่งที่สุดที่ฮอนด้าเคยมีมา คือเครื่องยนต์อาร์เอ-300 ที่ใช้น้ำระบายความร้อน เครื่องยนต์นี้ติดตั้งกับรถแข่งที่ได้ชัยชนะที่อิตาเลียน กรังด์ปรีซ์ เขาตกลงจะพัฒนาเครื่องยนต์ระบายความร้อนด้วยอากาศแต่ในขณะเดียวกันก็สงสัยในความคิดอ่านของเจ้านาย เขาเป็นวิศวกรผู้ทุ่มเท ในเวลาไม่นาน เขาก็ทุ่มเทกำลังและความคิดให้กับการพัฒนาเครื่องยน์ที่ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยอากาศที่ดีที่สุดและสมบูรณ์ที่สุดในโลก ผลก็คือเครื่องยนต์ฟอร์มูลาวัน อาร์เอ-302 ที่ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยอากาศ ติดตั้งบนโครงอะลูมิเนียมอัลลอย น้ำหนักลดลงมากจนเกือบจะไม่ถึงข้อกำหนดขั้นต่ำ 500 กิโลกรัม
รถแข่งอาร์เอ-302 ปรากฏตัวครั้งแรกในฤดูการแข่งรถกรังด์ปรีซ์ปี 1968 เริ่มด้วยเฟร้นซ์ กรังด์ปรีซ์ที่เมืองรูอองในวันที่ 7 กรกฎาคม รถคันนี้ส่งมาทางเครื่องบินจากโตเกียวและได้รับการทดสอบอย่างหนัก แต่ก็ยังมีข้อบกพร่องร้ายแรงอยู่อันหนึ่ง-คือเครื่องยนต์จะร้อนเกินไปอย่างรวดเร็ว นากามูระกลัวว่าเครื่องยนต์ร้อนเกินไปจะไม่เพียงแต่ทำให้ความเร็วลดลงเท่านั้นหากแต่จะทำให้น้ำมันหล่อลื่นสูญเสียไปด้วยแล้วจะทำให้เครื่องยนต์พังพินาศ ดังนั้นเขาจึงให้นักขับรถแข่งชาวฝรั่งเศสชื่อ โจ ชเลสเสอร์ค่อย ๆ ขับและอย่าใช้ความเร็วมากนัก ชเลสเสอร์ที่ได้รับการจ้างที่สนามนั้น สัญญาว่าจะเชื่อฟังคำสั่ง
เซอร์ทีสได้รับมอบหมายให้ ขับรถอาร์เอ-301 คันใหม่ที่ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยน้ำ เฟร้นช์ กรังด์ปรีซ์ครั้งนี้ฝนตกหนัก รถของชเลสเสอร์อยู่ในกลุ่มที่นำโดยชเลสเสอร์ตามท้ายกลุ่มไป “โจระมัดระวังมาก เขาต้องพยายามแข่งให้ได้ตลอดรอดฝั่ง” นากามูระคิดอยู่ในใจ และก็โล่งใจที่ชเลสเสอร์ทำตามคำสั่ง แต่ความวินาศก็มาถึงในรอบที่สามเมื่อชเลสเสอร์เกิดคุมรถไม่อยู่และชนกับขอบสนามแข่ง ในเมื่อบรรจุน้ำมันไว้เกือบเต็มรถ รถจึงระเบิดเป็นดวงไฟดวงใหญ่ทันที ชเลสเสอร์ไม่มีโอกาสจะหนีออกจากรถได้ นี่เองทำให้คุเมะถึงกับช็อค เพราะเขาเป็นคนคุมทีมแข่งครั้งนี้ การได้ที่สองของเซอร์ทีสไม่มีความหมายอะไรต่อเขาแล้ว คุเมะและนากามูระทำทุกอย่างเพื่อปลอบขวัญครอบครัวของชเลสเสอร์ แล้วก็กลับญี่ปุ่น
สิ่งที่รอทั้งสองอยู่ที่แผนกวิจัยและพัฒนาก็คือเครื่องยนต์ทีใช้ระบบระบายความร้อนด้วยอากาสอีกเครื่อง ฮอนด้าทุ่มเทพลังงานทุกอย่างในตัวพัฒนารถเก๋งฮอนด้า 1300 โดยใช้เครื่องยนต์ระบายความร้อนด้วยอากาศ รถรุ่นนี้จะรวมเอาความใหม่หลาย ๆ อย่างไว้ด้วยกันและคุเมะได้รับการบอกกล่าวให้ร่วมโครงการพัฒนา เขาพูดไม่ออก พร้อมกับพูดกับตัวเองว่า
“บริษัทนี้ไม่ยักจะเข็ดเลยนะนี่”
ตอนที่ 6.3 รถยนต์ นักแข่งรถและการวิจัย
The Man, The Management, The Machines.
เทตซึโอะ ซากิยะ เขียน
ธนิต ธรรมสุคติ แปล จากต้นฉบับ Updated paperback Edition 1987
สงวนลิขสิทธิ์
โซอิจิโร ฮอนด้า
ปูชนียบุคคลที่โลกยานยนต์ต้องจารึก
อัจฉริยบุคคลผู้ก่อตั้ง...และวางรากฐานความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ให้กับ "บริษัท ฮอนด้า มอเตอร์ จำกัด" เป็นชาวญี่ปุ่นคนแรกที่ได้รับเกียรติยศอันสูงส่ง ให้เป็นสมาชิกทำเนียบ "ปูชนียบุคคลยานยนต์โลก" (AUTOMOTIVE HALL OF FAME) อย่างเป็นทางการในวันที่ 10 ตุลาคม พ.ศ. 2532
ในปี 1966 ขนาดเครื่องยนต์ของรถฟอร์มูลาวันเพิ่มขึ้นเป็น 3,000 ซีซี. และฮอนด้า มอเตอร์ก็ผลิตอาร์เอ-273 ขึ้นมา แม้ว่าเครื่องยนต์ที่มีกำลังแรงม้า 400 แรงม้าจะไม่เป็นรองใคร แต่น้ำหนักรถ 740 กิโลกรัมนั้นเกินน้ำหนักขั้นต่ำสุดที่กำหนดไว้ 500 กิโลกรัม ความหนักของเครื่องยนต์ใหม่นี้เป็นผลเสียต่อเครื่องยนต์อันทรงพลัง เนื่องจากความล่าช้าในการพัฒนา รถรุ่นอาร์เอ-273 จึงได้แข่งในอิตาเลียน กรังด์ปรีซืในวันที่ 4 กันยายน เห็นได้ชัดว่าเป็นเพราะน้ำหนักรถมากไป ยางเส้นหนึ่งจึงระเบิดและรถก็เผ่นข้ามราวกั้นขอบสนามแข่ง พุ่งเข้าชนต้นไม้และเสียหายยับเยิน กินเธอร์กระดูกหักแต่อาการไม่สาหัส ระหว่างเวลาที่เหลือของฤดูการแข่งขัน ทีมฮอนด้า มอเตอร์เข้าแข่งในยู.เอส. กรังด์ปรีซ์และเม็กซิกัน กรังด์ปรีซ์ แต่ไม่ได้ชัยชนะเลย สัญญาของกินเธอร์และบัคแฮมหมด จึงแยกตัวไปเมื่อหมดฤดูการแข่งขัน
-จอห์น เซอร์ทีสนักแข่งจักรยานยนต์ชาวอังกฤษผันมาเป็นนักแข่งรถมือหนึ่งของเฟอร์รารีก่อนจะมาขับเอฟ-วันให้กับที่ฮอนด้า
สำหรับการแข่งขันกรังด์ปรีซ์ปี 1967 ฮอนด้า มอเตอร์ทำสัญญาว่าจ้าง จอห์น เซอร์ทีส นักแข่งรถมือเยี่ยมชาวอังกฤษ เขาเป็นลูกชายนักแข่งจักรยานยนต์ เติบโตมาท่ามกลางเครื่องยนต์และการแข่งรถ ตอนแรกเขามีชื่อเป็นนักแข่งจักรยานยนต์ และจึงมาเป็นนักแข่งรถยนต์ในปี 1963 เขาได้รับการจ้างเป็นนักแข่งรถมือหนึ่งของเฟอร์รารี ระหว่างการแข่งรถสปอร์ตในคานาดาปี 1965 เขาได้รับบาดเจ็บหนักและการที่เขากลับมาแข่งรถได้อีกนี้หลายคนว่าเป็นปาฏิหาริย์ทีเดียว จนถึงตอนนั้นเขาเป็นนักแข่งรถที่เก่งที่สุดและแกร่งที่สุดที่ฮอนด้า มอเตอร์เคยว่าจ้าง
ในการปรากฏตัวครั้งแรกที่อัฟริกาใต้ กรังด์ปรีซ์ในวันที่ 2 มกราคม "ชายผู้ที่ไว้ใจได้" อย่างที่เพื่อนร่วมทีมเรียกเขานั้นสามารถเข้าเส้นชัยเป็นที่สาม แต่รถอาร์เอ-273 ที่ได้รับการปรับปรุงแล้วก็ยังหนักมากและไม่ได้ชัยชนะอีกเลยในการแข่งขันครั้งหลัง ๆ ทั้ง ๆ ที่เซอร์ทีสฝีมือร้ายกาจ จากนั้นฮอนด้า มอเตอร์ก็ส่งรถอาร์เอ-300 เข้าแข่งในอิตาเลียน กรังด์ปรีซ์ที่เมืองมอนซาเมื่อวันที่ 10 กันยายนโดยแข่งกันในสนามยาว 5.75 กิโลเมตร รวมทั้งสิ้น 68 รอบ รถคันนี้กำลังไม่ดีเท่ารุ่นก่อนหน้านี้แต่ก็เบากว่าถึง 130 กิโลกรัม ในการแข่งขันครั้งนี้ เซอร์ทีสต้องขับเคี่ยวกับนักแข่งต่าง ๆ เช่นแจ๊ค แบรบแฮม และจิม คล้าร์ค. รถของจิม คล้าร์คนำหน้ามาจนกระทั่งรอบที่ 12 เมื่อยางแบนไปเส้นหนึ่ง จึงตามหลังคันอื่นอยู่หนึ่งรอบ คล้าร์คพยายามเป็นบ้าเป็นหลังที่จะตามให้ทัน และในรอบสุดท้าย รถสามคันสู้กันอย่างถึงพริกถึงขิง เนื่องจากพยายามตามให้ทันสองคันที่นำอยู่ รถของคล้าร์คจึงน้ำมันหมด ทำให้แบรบแฮมนำหน้าไป คนดูพากันยืนใจหายใจคว่ำขณะที่แบรบแฮมกับเซอร์ทีสพารถเข้าใกล้เส้นชัย และแล้วแบรบแฮมก็สังเกตเห็นทางน้ำมันที่ข้างหน้า และในช่วงการลังเลใจเพียงเสี้ยววินาทีเท่านั้น จึงทำให้เซอร์ทีสขึ้นหน้าไป จนชนะแบรบแฮมเพียง 0.2 วินาที
-รถอาร์เอ-301 รถแข่งคันสุดท้ายที่ฮอนด้า มอเตอร์ผลิตก่อนการแข่งขันที่ฝรั่งเศส ซึ่งคนขับคือ ชาลสเสอร์ ต้องเสียชีวิตในปี 1968
ตอนต้นฤดูร้อนปีนั้น คุเมะกำลังออกแบบเครื่องยนต์ใหม่อยู่ในลอนดอน ในตอนนั้น รถอาร์เอ-301 กำลังได้รับการพัฒนามาแทนที่อาร์เอ-300 ที่แผนกวิจัยและพัฒนาใกล้กับกรุงโตเกียว เครื่องยนต์ที่คุเมะออกแบบนั้นจะมาแทนอาร์เอ-301 เมื่อออกแบบเครื่องยนต์ใหม่เสร็จ เขาก็กลับญี่ปุ่นในตอนปลายฤดูร้อน เครื่องยนต์ฟอร์มูลาวันและฟอร์มูลาทูทั้งหมดของฮอนด้า มอเตอร์ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยน้ำ เครื่องยนต์ที่คุเมะออกแบบที่ลอนดอนก็เช่นกัน ระหว่างนั้นโซอิชิโร ฮอนด้ากำลังพยายามพัฒนาเครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยอากาศ ซึ่งตรงข้ามกับทฤษฎีที่เชื่อถือกันอยู่และสามัญสำนักเพราะเครื่องยนต์รถยนต์เกือบทั้งหมดระบายความร้อนด้วยน้ำ ฮอนด้าสั่งคุเมะให้ยกเลิกที่ออกแบบไปแล้วและให้เริ่มออกแบบเครื่องยนต์ใช้อากาศระบายความร้อน
ที่แผนกวิจัยและพัฒนา พวกวิศวกรชอบเครื่องที่ระบายความร้อนด้วยน้ำเพราะคิดว่าปัญหาเรื่องการระบายความร้อนของเครื่องยนต์ที่ใช้กับรถแข่งกรังด์ปรีซ์นั้นจะแก้ไขได้ก็ด้วยวิธีนี้เท่านั้น พวกนี้ยังรู้สึกอย่างแรงว่าเครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยน้ำนั้นเหมาะสำหรับรถนั่งที่จะผลิตกันจำนวนมาก ๆ ยิ่งกว่าเครื่องยนต์ที่ใช้อากาศระบายความร้อนซึ่งเครื่องยนต์ที่ใช้น้ำระบายความร้อนเสียงดังน้อยกว่าและสั่นสะเทือนน้อยกว่า และให้ความร้อนภายในรถได้ดีกว่า อย่างไรก็ตาม มีเหตุผลหลักอยู่อย่างหนึ่งที่ทำให้พวกวิศวกรชอบเครื่องยนต์ที่ใช้น้ำระบายความร้อน-นั่นก็คือปัญหาการควบคุมไอเสีย หมอกผสมไอเสียนั้นถือกันว่าเป็นปัญหาร้ายแรงของเมืองลอสแองเจลีสมาตั้งแต่ปี 1940
ในปี 1955 ดร.ฮาเกน ชมิดท์แห่งแคลิฟอร์เนีย อินสติตูทอ็อฟเทคโนโลยี ค้นพบว่าหมอกผสมไอเสียเกิดจากปฏิกิริยาทางโฟโตเคมีของไนโตรเจนอ๊อกไซด์และไฮโดรคาร์บอน หมอกชนิดนี้บางครั้งก็เรียกว่า "โฟโตเคมิคัล สม็อก" นี่เองทำให้มีพระราชบัญญัติอากาศสะอาดในสหรัฐในปี 1963 ซึ่งได้รับการแก้ไขเพิ่มเติมในปี 1970 ให้ควบคุมการระบายไอเสียของรถยนต์อย่างเข้มงวด
ที่แผนวิจัยและพัฒนาของฮอนด้าห้องปฏิบัติการวิจัยมลภาวะทางอากาศได้รับการจัดตั้งขึ้นเพื่อศึกษาปัญหาของการลดการปล่อยก๊าซอันตรายออกมา คนที่ดังที่สุดในเรื่องนี้คือ ทาซุกุ ดะเตะ วิศวกรเริ่มคิดว่าเพื่อที่จะทำให้ไอเสียให้สะอาดโดยเร็ว จึงน่าจะใช้เครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยน้ำเพราะดูแลให้อุณหภูมิของเครื่องยนต์คงที่ได้ง่ายกว่า ความขัดแย้งอย่างขมขื่นระหว่างวิศวกรและฮอนด้าจึงเกิดขึ้น ฮอนด้าชอบพูดกับวิศวรว่า "ระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง พลเอกรอมเมลของเยอรมันเอาชนะกองทัพอังกฤษในทะเลทรายในอัฟริกาตอนเหนือได้ ด้วยเหตุผลง่าย ๆ ว่าไม่มีน้ำในทะเลทราย ดังนั้นพวกเยอรมันจึงใช้เครื่องยนต์ของโฟล์คสวาเก้นที่ระบายความร้อนด้วยอากาสมาติดกับยานต่าง ๆ ของทหาร" นักประวัติศาสตร์อาจจะเถียงฮอนด้าในเรื่องการตีความการสู้รบครั้งนั้นได้ แต่การวิเคราะห์ทางวิชาการของเขาเข้าท่า
"เครื่องยนต์ที่ว่าใช้น้ำระบายอากาศนั้นที่จริงก็คือเครื่องยนต์ที่ระบายความร้อนด้วยอากาศซึ่งใช้น้ำเป็นตัวกลาง เลิกคิดเรื่องระบายความร้อนด้วยน้ำได้แล้ว มันซับซ้อนและยุ่งยาก"
ทาเกะโอะ ฟูจิซาวะเคยพูดไว้ว่า "ในเมื่อผมรับผิดชอบทั้งหมดในการบริหารบริษัทถ้ามีใครมาถามว่าใครบริหารบริษัท ผมก็จะตอบไปว่าผมเอง แต่คุณฮอนด้าเป็นประธานบริษัท เขาก็เหมือนกับดวงอาทิตย์ คือสว่างสดใสและใหญ่โต" ในอดีตนั้น พวกวิศวกรจะทำตามฮอนด้าเหมือนกับว่าเขาเป็นเทพเจ้า แต่ขณะนี้ความคิดเห็นของพวกนี้เริ่มสับสน ที่แผนกวิจัยและพัฒนา คุเมะได้ออกแบบสิ่งที่เขารู้สึกว่าจะเป็นเครื่องยนต์ที่แข็งแกร่งที่สุดที่ฮอนด้าเคยมีมา คือเครื่องยนต์อาร์เอ-300 ที่ใช้น้ำระบายความร้อน เครื่องยนต์นี้ติดตั้งกับรถแข่งที่ได้ชัยชนะที่อิตาเลียน กรังด์ปรีซ์ เขาตกลงจะพัฒนาเครื่องยนต์ระบายความร้อนด้วยอากาศแต่ในขณะเดียวกันก็สงสัยในความคิดอ่านของเจ้านาย เขาเป็นวิศวกรผู้ทุ่มเท ในเวลาไม่นาน เขาก็ทุ่มเทกำลังและความคิดให้กับการพัฒนาเครื่องยน์ที่ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยอากาศที่ดีที่สุดและสมบูรณ์ที่สุดในโลก ผลก็คือเครื่องยนต์ฟอร์มูลาวัน อาร์เอ-302 ที่ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยอากาศ ติดตั้งบนโครงอะลูมิเนียมอัลลอย น้ำหนักลดลงมากจนเกือบจะไม่ถึงข้อกำหนดขั้นต่ำ 500 กิโลกรัม
รถแข่งอาร์เอ-302 ปรากฏตัวครั้งแรกในฤดูการแข่งรถกรังด์ปรีซ์ปี 1968 เริ่มด้วยเฟร้นซ์ กรังด์ปรีซ์ที่เมืองรูอองในวันที่ 7 กรกฎาคม รถคันนี้ส่งมาทางเครื่องบินจากโตเกียวและได้รับการทดสอบอย่างหนัก แต่ก็ยังมีข้อบกพร่องร้ายแรงอยู่อันหนึ่ง-คือเครื่องยนต์จะร้อนเกินไปอย่างรวดเร็ว นากามูระกลัวว่าเครื่องยนต์ร้อนเกินไปจะไม่เพียงแต่ทำให้ความเร็วลดลงเท่านั้นหากแต่จะทำให้น้ำมันหล่อลื่นสูญเสียไปด้วยแล้วจะทำให้เครื่องยนต์พังพินาศ ดังนั้นเขาจึงให้นักขับรถแข่งชาวฝรั่งเศสชื่อ โจ ชเลสเสอร์ค่อย ๆ ขับและอย่าใช้ความเร็วมากนัก ชเลสเสอร์ที่ได้รับการจ้างที่สนามนั้น สัญญาว่าจะเชื่อฟังคำสั่ง
เซอร์ทีสได้รับมอบหมายให้ ขับรถอาร์เอ-301 คันใหม่ที่ใช้ระบบระบายความร้อนด้วยน้ำ เฟร้นช์ กรังด์ปรีซ์ครั้งนี้ฝนตกหนัก รถของชเลสเสอร์อยู่ในกลุ่มที่นำโดยชเลสเสอร์ตามท้ายกลุ่มไป "โจระมัดระวังมาก เขาต้องพยายามแข่งให้ได้ตลอดรอดฝั่ง" นากามูระคิดอยู่ในใจ และก็โล่งใจที่ชเลสเสอร์ทำตามคำสั่ง แต่ความวินาศก็มาถึงในรอบที่สามเมื่อชเลสเสอร์เกิดคุมรถไม่อยู่และชนกับขอบสนามแข่ง ในเมื่อบรรจุน้ำมันไว้เกือบเต็มรถ รถจึงระเบิดเป็นดวงไฟดวงใหญ่ทันที ชเลสเสอร์ไม่มีโอกาสจะหนีออกจากรถได้ นี่เองทำให้คุเมะถึงกับช็อค เพราะเขาเป็นคนคุมทีมแข่งครั้งนี้ การได้ที่สองของเซอร์ทีสไม่มีความหมายอะไรต่อเขาแล้ว คุเมะและนากามูระทำทุกอย่างเพื่อปลอบขวัญครอบครัวของชเลสเสอร์ แล้วก็กลับญี่ปุ่น
สิ่งที่รอทั้งสองอยู่ที่แผนกวิจัยและพัฒนาก็คือเครื่องยนต์ทีใช้ระบบระบายความร้อนด้วยอากาสอีกเครื่อง ฮอนด้าทุ่มเทพลังงานทุกอย่างในตัวพัฒนารถเก๋งฮอนด้า 1300 โดยใช้เครื่องยนต์ระบายความร้อนด้วยอากาศ รถรุ่นนี้จะรวมเอาความใหม่หลาย ๆ อย่างไว้ด้วยกันและคุเมะได้รับการบอกกล่าวให้ร่วมโครงการพัฒนา เขาพูดไม่ออก พร้อมกับพูดกับตัวเองว่า
"บริษัทนี้ไม่ยักจะเข็ดเลยนะนี่"
ตอนที่ 6.3 รถยนต์ นักแข่งรถและการวิจัย
